Hitlerowcy powiesili na rynku 30 mieszkańców - wyjątkowa rocznica w Ostrowcu

30 września przypada 70. rocznica mordu dokonanego przez hitlerowców na 30 obywatelach Ostrowca. W zbiorowej egzekucji powieszono mieszkańców stanowiących patriotyczną, intelektualną i finansową elitę miasta. Okoliczności tragedii i prawdziwe przyczyny aresztowania i skazania na śmierć, do dziś pozostają nie do końca wyjaśnione.Rozkaz aresztowania wydał szef miejscowego Gestapo podporucznik SS Hans Soltan. Zakładnicy zostali zatrzymani w nocy z 15 na 16 września 1942 roku, po akcji sabotażowej na most i gazociąg w Romanowie. Byli wśród nich przedsiębiorcy, kupcy, nauczyciele, wojskowi i urzędnicy. Najmłodszą ofiarą był 19-letni uczeń gimnazjum Tadeusz Gryglewicz. Doprowadzeni do aresztu przy ulicy Głogowskiego, gdzie obecnie mieści się Urząd Miasta, zostali poddani torturom, aby wydobyć od nich informacje o działalności ruchu oporu. Żaden z więźniów nie wyjawił tajemnic. Po dwóch tygodniach bezskutecznych przesłuchań, komendant Sipo i SS na dystrykt radomski Fritz Liphardc zarządził publiczną egzekucję na rynku, którą zatwierdził dowódca SS na dystrykt radomski Herbert Böttcher. Powieszonych zostało 29 mężczyzn, jeden ze skazanych nie dożył egzekucji.Ciała nigdy nie zostały wydane rodzinom. Po egzekucji zbeszczeszczano zwłoki odzierając je z odzieży i na platformie zajętej z browaru Saskiego przewieziono za mur cmentarny przy ulicy Denkowskiej, gdzie zostały złożone w zbiorowej mogile. Tuż przed kapitulacją Niemcy zatarli ślady zbrodni, wlewając do grobu żrącą substancję. Z trzech oprawców, tylko Herbert Böttcher nie uniknął po wojnie kary. Został osądzony i stracony w Warszawie w 1950 roku. Fritz Liphardc popełnił samobójstwo w polskim więzieniu w Szczecinie, natomiast Hans Soltan nigdy nie został ukarany.Obecnie w miejscu mogiły znajduje się obelisk z nazwiskami straconych. W pięćdziesiątą rocznicę tragedii na Rynku w miejscu przeprowadzenia egzekucji odsłonięto i poświęcono pomnik - wychodzącą z brukowanego kopca metalową, rozerwaną pętlę.SESJA NAUKOWA I GRA ULICZNAW tym roku obchody tragicznej rocznicy mają być wyjątkowe, a rozpoczną się już w piątek 28 września sesją naukową w kinie Etiuda. Od godziny 12 mowa będzie o „Terrorze hitlerowskim w dystrykcie radomskim i Ostrowcu Świętokrzyskim w latach 1939-1944". Referaty wygłoszą członek Komisji do Spraw Badania Zbrodni Hitlerowskich emerytowany sędzia Andrzej Jankowski i kustosz Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Ostrowcu Świętokrzyskim Waldemar Brociek.W sobotę, w godzinach 13-16 po raz pierwszy zostanie zorganizowana gra miejska „Wiemy, pamiętamy, nie zapomnimy". Uczestnicy będą mieli szansę dotarcia do dwunastu miejsc związanych z martyrologią mieszkańców Ostrowca Świętokrzyskiego w latach 1939- 1944. Zbierając punkty i wyrazy do hasła, kojarząc fakty i rozwiązując zagadki oparte na najważniejszych wydarzeniach z okresu okupacji, będą mieli okazję lepiej poznać ten czas. W grze zostaną wykorzystane elementy rekonstrukcji historycznej z czasów drugiej wojny światowej.- Udział w niej powinien dać dużą satysfakcję nie tylko młodym pasjonatom historii, ale również uczniom ceniącym niekonwencjonalne i aktywne formy zdobywania wiedzy o swoim mieście i jego mieszkańcach - mówią organizatorzy. - Rozgrywka będzie przeprowadzona w kategoriach zespołowej oraz indywidualnej. Wszyscy gracze otrzymają materiały zawierające zasób wiedzy niezbędnej do uczestnictwa w sobotniej grze, ale teoretycznie większe szanse odniesienia sukcesu będą mieli uczniowie, którzy wezmą udział w piątkowej sesji w kinie Etiuda.WYSTAWA W SOBOTĘ, APEL POLEGŁYCH W NIEDZIELĘTakże w sobotę o godzinie 16 na Rynku, a więc z miejscu kaźni, otwarta zostanie plenerowa wystawa fotograficzna, zawierająca materiały historyczne sprzed 70 lat.Główne obchody rocznicy rozpoczną się w niedzielę, 30 września o godzinie 10 złożeniem kwiatów przy tablicy pamiątkowej na budynku Urzędu Miasta i pod pomnikiem na Rynku. Pół godziny później rozpocznie się msza w kolegiacie świetego Michała Archanioła, a w południe uroczystości na cmentarzu parafialnym przy ulicy Denkowskiej, gdzie odczytany zostanie Apel Poległych.W poniedziałek podczas sesji Rady Miasta, uczczono minutą ciszy pamięć ofiar. W obecności członków ich rodzin, radni przyjęli specjalną uchwałę o upamiętnieniu 70. rocznicy egzekucji.Straceni na Rynku:Zbigniew Martin, Józef Gierdalski, Stanisław Łosiński, Zbigniew Madejski, Stanisław Liburski, Józef Duda, Feliks Pieterek, Jan Plaskota, Jan Dzienniak, Stanisław Matyas, Teodor Kosmaciński, Stefan Kosmaciński, Henryk Widmański i jego syn Jan Widmański, Kazimierz Gałka, Tadeusz Gryglewicz, Bronisław Szymczyk, Leon Smoleński, Józef Repczyński, Jan Grunwald, Stanisław Saski, Antoni Grad, Władysław Opala, Franciszek Szpeth, Józef Szymczyk, Jerzy Cywiński, Michał Pakuła, Leon Braziulewicz, Witold Wróblewski, Zygmunt Salmanowicz.