Jakie było miasto dwa wieki temu? Okazuje się, że już wtedy znajdowało się trochę w cieniu warowni.
- Malbork był zatem od zawsze, i w jakieś mierze do dziś pozostał, tylko „miastem przy zamku”. Tak był postrzegany w dobie rodzącej się turystyki romantycznej XIX stulecia, gdy po raz pierwszy zespół pokrzyżacki został okrzyknięty mianem magnesu przyciągającego prawdziwe rzesze odwiedzających z kraju i zagranicy – można przeczytać w malborskim programie opieki nad zabytkami.
Nota bene, od 1882 zamek był rekonstruowany przez Conrada Steinbrechta.
XIX wiek to rozwój Malborka. Zaczęło się od drogi i kolei
Przenieśmy się na moment w czasie do tamtej epoki. W pierwszej połowie XIX w. Malbork był jednym z wielu typowych, niezbyt bogatych miasteczek pruskich. Poprawę jego sytuacji gospodarczej przyniosła dopiero budowa kolei żelaznej łączącej Prusy Wschodnie z Berlinem.
Jak pisze Wiesław Jedliński w książce „Malbork – dzieje miasta”, do ożywienia życia gospodarczego i powiększenia liczby ludności przyczyniła się droga Berlin-Królewiec, która powstawała w latach 1819-1825, ale także budowa mostu kolejowego przez Nogat, którą ukończono w 1857 r. Dzięki temu Malbork zyskał połączenie kolejowe do Tczewa, a jeszcze wcześniej do Braniewa, przedłużone następnie do Królewca.
To sprawiło, że szybko wzrosła liczba mieszkańców - z 7500 w 1863 r. do 10 738 w 1871 r. A był to dopiero początek dalszego rozwoju kolei. W 1876 r. uruchomiono połączenie z Warszawą przez Mławę, w 1883 r. z Toruniem przez Kwidzyn, a w 1893 r. z Olsztynem. Malbork stał się więc ważnym węzłem komunikacyjnym, co przybliżało go do świata.
Malborska gospodarka miała się coraz lepiej. Powstawały nowe zakłady
Aż trudno uwierzyć, że pierwsze warsztaty Alberta Rahna, przekształcone później w fabrykę maszyn i odlewów, powstały w 1877 r. Firma o podobnym profilu istnieje w tym samym miejscu do dzisiaj; to Pemal.
Pracy było pod dostatkiem, bo tworzone były kolejne firmy produkcyjne:
- filia fabryki cygar i tabaki Loeser&Wolff z Elbląga (1874),
- cukrownia (1881-1882),
- słodownia Adolfa Dauma (1891).
W drugiej połowie XIX w. powstały w mieście pierwsze nowoczesne urządzenia komunalne: gazownia (1867), telegraf (1876), poczta (1893), centrala telefoniczna (1899).
Połowa XIX wieku to prawdziwy boom budowlany w Malborku
W ślad za rozwojem przemysłu, usług komunalnych i wzrostem liczby ludności zapanował głód mieszkań. Dość szybko rozwinęło się więc budownictwo mieszkalne.
W książce Wiesława Jedlińskiego znajduje się informacja, że w 1887 r. wprowadzone zostało oznakowanie domów. Numeracja rozpoczynała się przy kościele św. Jana od numeru 1, a kończyła w Kałdowie na numerze 1016.
Wielu domów, które wybudowano w tamtym okresie, już nie ma, część przetrwała w niezmienionym kształcie, inne nabrały nieco współczesnego charakteru po remontach i modernizacjach. Niektóre ze względu na walory architektoniczne formalnie zostały uznane za zabytkowe.
Jak prezentują się dzisiaj, o tym można przekonać się, oglądając galerię zdjęć. Zapraszamy na spacer śladami XIX-wiecznego Malborka.
- 43 lata temu Malbork strajkował razem ze Stocznią Gdańską. Zaczęli kolejarze
- Kronika miasta Malborka. Koniecznie zobacz te zdjęcia i odręczne zapiski sprzed lat
- Tak końcówka PRL zapisała się na kartach kroniki Malborka
- Malbork. 30 lat samorządności. Archiwalne zdjęcia z inauguracyjnej sesji Rady Miasta pierwszej kadencji
WARTO WIEDZIEĆ
Tanie linie trują! Ryanair i Wizz Air na czele
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?